Eetstijlen zonder vlees: van flexitariër naar fruitariër

Gastblog door Merel: ‘Oh, je bent vegetariër. Eet je dan wel kaas?’ Als ik een euro kreeg voor iedere keer dat mij die vraag is gesteld, dan kon ik nu zeker een nieuwe keukenmachine kopen. Veel vegetariërs vinden het een dommige vraag, want kaas is zuivel en het niet eten van zuivel valt onder de noemer ‘veganisme’. Maar is het wel zo dom?

De begrippen ‘vegetarisch’ (geen dieren) en ‘veganistisch’ (geen dieren en geen dierlijke producten) zijn niet zwart-wit. Binnen deze stromingen bestaan een tal van varianten, die niet over één kam geschoren kunnen worden. Denk aan mensen die geen vlees eten, maar wel vis; Aan het schrappen van eieren uit je dieet; Aan het vermijden van niet-koosjere producten; Of aan mensen die alleen rauw voedsel eten. Voor de meeste van deze varianten is een term bedacht, maar niet iedereen is hier bekend mee. Roep maar eens in een groep dat je lacto-ovo-vega bent. Het is makkelijker om jezelf gewoon vegetariër te noemen en zo nu en dan toe te lichten dat je wel gewoon kaas eet wanneer iemand er naar vraagt.

Waarom kies je voor een bepaalde eetstijl?

Laten we voorop stellen dat het aanhangen van een bepaalde eetstijl of levenswijze erg persoonlijk is. Je bepaalt zelf wat je wel of niet in je mond stopt en je bent vrij om aanpassingen te maken op bestaande diëten zodat het beter aansluit op je persoonlijke wensen en overtuigingen. Dit is ook gelijk de reden voor de diversiteit aan (vegetarische) eetstijlen: iedereen vindt andere dingen belangrijk. Denk je aan je gezondheid? Dan eet je misschien minder rood vlees. Lust je geen ei? Dan schrap je alleen ei uit je dieet. Wil je dat jouw leefstijl zo min mogelijk impact heeft op de natuur en wil je alleen onbewerkt voedsel eten? Dan is een raw-dieet wellicht iets voor jou. Bedenk je wel dat deze eetstijlen géén doctrines zijn! Voel je vrij om aanpassingen te maken waar nodig of waar je behoefte aan hebt en laat je niet gek maken door mensen die beweren dat je een eetstijl ‘verkeerd’ uitvoert. You do you.
Ik heb hieronder de meest voorkomende redenen om voor een vega(n) dieet te kiezen achter elkaar gezet.

Voor jezelf: Een van de meest voor de hand liggende redenen voor het aanmeten van een specifiek voedingspatroon is dat het betrekking heeft op jezelf. Veel mensen kiezen voor vega(n) omdat het gezond is. Een te veel aan (rood) vlees vergroot het risico op hart- en vaatziektes, kan kankerverwekkend zijn en levert een boel verzadigde vetten. Bovendien kan vlees antibiotica en (afhankelijk waar je vlees vandaan komt) hormonen bevatten. Ook voor mensen die willen afvallen kan het geen kwaad om de porties vlees te verkleinen en de hoeveelheid groentes per maaltijd op te krikken. Aan de andere kant bevatten vlees en vis ook mineralen en vitaminen, denk aan B12, die onmisbaar zijn en die je niet of moeilijk uit plantaardig voedsel kunt halen.
Ook spelen allergieën mee als beweegreden om te kiezen voor een specifiek leefpatroon. Denk aan lactose-intolerantie en een allergie voor schaaldieren.
Vaak liggen religieuze overwegingen aan de grondslag voor het schrappen van levensmiddelen. Over het algemeen mijden Moslims onder andere varkensvlees en –producten, het Jodendom raadt het eten van niet-koosjere dieren (varken, konijn en bepaalde vissoorten) af en veel Hindoestanen laten rundvlees staan of eten geheel vega(n).

Voor de dieren: De bio-industrie en slechte leefomstandigheden waarin dieren worden gefokt is een vaak gehoord argument tegen het eten van vlees of dierlijke producten. Dieren verblijven in te kleine hokken, zien geen daglicht, krijgen medicijnen toegediend en de slachting is vaak ook niet geheel pijnloos. Voor mij persoonlijk is dit de belangrijkste reden geweest om vegetariër te worden.

Voor de wereld: De grootschalige consumptie van vlees heeft ook gevolgen voor onze planeet en de mensen en dieren die erop leven. De bio-industrie is verantwoordelijk voor een groot deel van de uitstootgassen in onze atmosfeer, wat bijdraagt aan de opwarming van de aarde. De productie van veevoer is slecht voor zowel het milieu (bossen worden gekapt voor de teelt van soja en mais) als voor de mens (het kost meer voedsel en water om veevoer te maken, dan dat het oplevert in levensmiddelen). Ook oceanen ondervinden gevolgen van grootschalige visvangst: bijvangst, uitsterven van vissoorten en vernietigd koraal.

Welke vega(n) eetstijlen zijn er?

Grof gezegd kunnen we alle soorten ‘vleesvermijdende’ eetstijlen opdelen in twee soorten: vegetarisch (eten van dieren grotendeels schrappen) en veganistisch (geheel schrappen van dieren en dierlijke producten). Onder deze twee soorten zijn weer een aantal variaties aan te brengen.

Vegetarisch

Flexitariër
‘Flexitariër’ is een redelijk nieuwe term die wordt gegeven aan mensen die bewust minder vlees eten (vanwege hun gezondheid of omdat ze tegen de bio-industrie zijn bijvoorbeeld). Ze zijn ‘flexibel’ met hun eetgewoontes. Flexitariërs zich bewust zijn van de eventuele gevolgen van te veel vlees, maar leggen zich niet toe aan een volledig vega-leefstijl. In de praktijk eten flexitariërs een aantal dagen per week geheel vegetarisch en kiezen ze vaak voor biologisch vlees en vis.

Recept Thaise massaman curry

Pescotariër
Mensen die geen vlees eten, maar wel (af en toe) vis, zijn pescotariërs. Veel genoemde redenen om wel vis te eten: vis is gezond + duurzaam gevangen vissen zijn niet opgegroeid binnen de bio-industrie en hebben minder geleden. Ook is het doden van vissen sneller en dus humaner. Pescotariërs kopen doorgaans wel duurzaam gevangen en/of biologische vis.

Recept sushi in een kom

Lacto-ovo-vegetariër
Beter bekend als ‘de gewone vegetariër’. Binnen dit dieet wordt er geen vlees én geen vis gegeten. Zuivel (lacto) en eieren (ovo) staan wel op het menu; Dit omdat hiervoor geen dieren worden gedood en omdat de winning ervan diervriendelijk gedaan kan worden. Ook zijn zuivel en ei belangrijke bronnen van eiwit. Vaak wordt er wel gekozen voor biologische eieren en kaas. Sommige vegetariërs eten wel bijproducten van de slacht, zoals stremsel (vaak in kaas) en gelatine (vaak in snoepjes en desserts). Als je vanuit het oogpunt van dierenleed vegetarisch bent, is het een idee om je te verdiepen in proefdiervrije cosmetica.

Recept zoete aardappel burger met saus van gepofte knoflook

Lacto óf ovo-vegetariër
In tegenstelling tot de ‘gewone’ vegetariër eet een lacto-vega géén eieren en eet en ovo-vega géén zuivel. Dit kan met allergieën te maken hebben, de overtuiging dat de productie van een bepaald product slecht is voor mens en natuur of omdat je het simpelweg niet lust.

Recept (lacto-vega) mokka tutti-frutti brood met pindakaas frosting
Recept (ovo-vega) rabarbercake met aardbeien en kokos

Veganistisch

Veganist
Een vegan eet volledig plantaardig: zowel dieren als dierlijke producten worden niet gebruikt. Onder dierlijke producten verstaan we zuivel en eieren, maar ook honing, bijenwas (in bijvoorbeeld cosmetica) en leren schoenen. Het gaat dus een stukje verder dan alleen je dieet opschonen. Veel vegans proberen over het algemeen ‘groen’ te leven, door bijvoorbeeld vaker de fiets of het OV te pakken, op zoek te gaan naar kleding die niet door kinderen is gemaakt en bewust met energie om te gaan.

Recept currysoep

Raw foodie
Iemand die een ‘raw’ (rauw) dieet volgt eet geen voedsel dat is verhit boven 42 graden Celsius. Zo blijft het eten ‘puur natuur’ en is het makkelijk verteerbaar. Veel raw foodies eten vegan, maar eigenlijk zou ook vlees, vis, zuivel en eieren rauw gegeten kunnen worden. Aan de grondslag ligt het geloof dat het verhitten van voedsel enzymen en voedingsstoffen doodt. Bovendien zou het, vooral in vlees, schadelijke stoffen kunnen opwekken. Er wordt dus voornamelijk uit gezondheidsoverwegingen gekozen voor een raw-eetstijl.

Recept raw energy cacao repen

Fruitariër
De term fruitariër doet vermoeden dat iemand alleen maar fruit eet. Dit is niet helemaal waar: in principe mag iedere fruit- of groentesoort, inclusief peulvruchten, noten en zaden, gegeten worden, mits het oogsten ervan de plant niet dood. Dit betekent dat wortels, bladgroentes en paddenstoelen worden vermeden. Vaak wordt voor fruitarisme gekozen uit een soort idealisme dat geen enkel levend organisme (dier of plant) hoeft te sterven voor onze voedselvoorziening.

Recept meloen en kokos drankje

Zoals ik in een eerdere alinea al liet doorschemeren zijn er een boel variaties op alle eetstijlen te bedenken. Afhankelijk van wat jij belangrijk vindt voeg je dingen toe of schrap je bepaalde elementen uit je eetstijl. Zo zullen bijvoorbeeld niet alle raw foodies honing vermijden: is het belangrijker om geen dierlijke producten te eten of geen geraffineerde suikers? En pescotariërs versus vegetariërs: weegt een lekker stukje vis en de vitamine B12 die het oplevert op tegen het doden van een dier?
Mijn tips zijn dan ook: bedenk waar jij voor staat en wat jij belangrijk vindt. Kies aan de hand van de uitkomst een bepaalde eetstijl en experimenteer hiermee. Doe vooral ook onderzoek naar je gekozen dieet en focus je je op de dingen je wél ‘mag’. Bevalt het niet? Maak aanpassingen! Je wordt niet neergeknuppeld door de veganpolitie als je besluit weer zuivel te gaan eten.

Meer over waarom ik vegetariër ben: ‘Merel vertelt over vegetariër zijn‘

Volg It’s a Food Life op Facebook | Instagram | Bloglovin’ | Twitter | Pinterest